Я вас прашу, не зведаў хто вайны,
Прашу вас, мае дочкі і сыны,
Узяць хоць кроплю памяці маёй,
Каб потым ёй не зарасці травой.
Анатоль Вярцінскі
Мінула амаль 80 гадоў з дня Перамогі над нямецка-фашысцкімі захопнікамі. Амаль 80 гадоў над намі блакітнае, мірнае неба. Гэта не падарунак лёсу нам. Гэта нашы прадзеды змагаліся за тое, каб нам свяціла яркае сонца, каб мы не чулі выбухаў бомбаў і снарадаў, каб мы былі шчаслівыя. Многія з іх , на вялікі і вялікі жаль, загінулі на франтах, у партызанскіх атрадах, у тыле, але ўсе яны верылі, што мы будзем шчаслівыя, што ахвяры, панесеныя ў час вайны, не дарэмныя. Зусім мала засталося тых, хто, не шкадуючы сябе, крок за крокам праз усе страты, боль , смутак набліжаў нашу агульную Перамогу.
Яна прыйшла да нас яркай, непаўторнай вясной. Гэта свята мы адзначаем заўсёды са слязамі на вачах. Кожная сям'я захоўвае памяць пра сваіх блізкіх, пра нашых агульных герояў. Я таксама хачу сказаць некалькі слоў пра майго прадзеда Сямёна, які прайшоў праз пекла вайны і для якога ўспаміны пра яе пякучым болем адзываліся кожны дзень…
“Каб любіць Беларусь нашу мілую, трэба ў розных краях пабываць…” — так сказаў паэт. А мне здаецца, што не трэба далёка ехаць. Дастаткова ўглядзецца ў сваё, роднае – і тады зразумееш, якое яно мілае, прыгожае, дарагое. Сэрцам гэта адчуеш. Бо гэта месца, дзе нарадзіліся і жывуць твае бацькі, дзяды, дзе жылі твае прадзеды, якия здабывали нам Вялікую Перамогу. Я хачу расказаць пра мястэчка, адкуль пайшлі мае карані.
Любча – буйная вёска Навагрудскага раёна Гродзенскай вобласці Беларусі. Яна размешчана на беразе ракі Нёман, якая ў гэтым месцы яшчэ не вельмі паўнаводная.
Вёска мае даўнюю гісторыю. Пабываўшы ў гэтых мясцінах, я таксама палюбіла іх усім сэрцам. Я, нарэшце, зразумела, чаму так вабілі яны да сябе майго тату. Ён часта расказваў мне, як прыязджаў сюды на лета да сваіх дзядулі і бабулі: пасвіў з дзедам кароў, касіў за Нёманам сена, збіраў яблыкі, грушы, агрэст у дзедавым садзе, працаваў на лесапільні. І хаця няма ўжо даўно ні яго бабулі, ні дзядулі ( а яны дажылі прабабуля да 94, а прадзядуля да 96 гадоў), а тата мой і зараз, як у дзяцінстве, наведвае родную вёску штогод. І з ім абавязкова едзем мы з мамай, каб яшчэ раз пабачыць дарагія сэрцу мясціны, наведаць іх магілы, пераступіць парог роднай хаты, якую так любіў мой прадзед Сямён і якая чакае нас і цяпер, выглядае свамі асірацелымі вокнамі нас яшчэ на пад’ездзе да вёскі.
Мы заходзім у хату. Бацька мой спачатку аглядае, ці ўсё так, як мы пакінулі ў апошняе наведванне, ціха праходзіцца па ўсіх пакоях, нібы ўяўляе, што зараз з бакоўкі выйдзе усмешлівы, кучаравы дзед Сямён і голасна скажа: “Ну, як даехалі? А то мы з бабай зачакаліся”. Пасля тата хутка распальвае ў печы дровы( яны ўжо раскладзены ў ёй яшчэ з мінулай паездкі), а мы з мамай рыхтуем усё неабходнае, каб напячы дранікаў, такіх, якімі нас частавала татава бабуля Марыя, ці Мар’ечка, як яе называлі ўсе тут, — з печы, духмяных, падсмажаных да залацістай скарыначкі. Потым бацька ідзе да суседкі бабы Ганны, якая нам ужо прыгатавала гладыш з малаком. А потым…
Потым мы з мамай сядаем за стол, а мой тата ідзе ў залу, адчыняе драўляную шафу і вельмі асцярожна, беражліва дастае старую драўляную шкатулку. У ёй—узнагароды майго прадзядулі Сямёна, якія ён атрымаў за адвагу ў час Вялікай Айчыннай вайны. Іх там сем. Бацька нясе асцярожна шкатулку і падсаджваецца да нас за стол, на якім смачна дыміцца патэльня з яечняю, пахнуць незвычайна смачныя дранікі. На краі стала фотакартка, на якой яшчэ не зусім старыя мае прадзядуля і прабабуля стаяць разам. Побач з імі тата беражліва апускае шкатулку з медалямі і ордэнам…
А пасля, паеўшы, мы выходзім на двор і ідзем у прадзедаў сад, у якім стаіць мноства яго вулляў. Пчол там няма, але нам здаецца, што яны гудуць, носяць у свае хаткі незвычайна пахкі мёд, якім калісьці частаваў нас мой прадзед Сямён і расказваў, што ў яго восем сартоў мёду. Пасля аглядаем лазу вінаграду, рознага — і зялёнага, і ружовага, і фіялетавага. “Ураджайны год будзе на вінаград”,—зазначае мой тата, агледзеўшы кожны куст… “А, і ты не забылася пра сваю хатку, — чуем мы зноў татаў голас. — Пчолка вунь села на вулей”
…Мой прадзядуля Сямён не любіў расказваць пра вайну. Калі я яго прасіла пра гэта, то ён толькі махаў рукою і прамаўляў знарок весела: “Ай, мая ўнучачка, навошта гэта табе. Не варта табе гэтага ведаць”
З кожнай паездкі ў родныя мясціны майго таты мы вяртаемся нейкімі іншымі, не такімі, як былі да чарговай сустрэты з яго родавым гняздом.
Амаль паўдарогі адваротнага шляху мы маўчым. Кожны думае, мабыць, пра адно і тое ж.
Мурашка Анастасія,
вучаніца 9 “Г” класса